Twierdza Zegrze – fortyfikacja z czasów carskich
Twierdza Zegrze, zbudowana na przełomie XIX i XX wieku, była jedną z ważniejszych fortec, wzniesionych przez carską Rosję w rejonie Warszawy. Położona nad rzeką Narew, stanowiła istotny punkt obronny i logistyczny.
Zlokalizowana na dwóch brzegach Narwi, twierdza Zegrze, stanowi imponujący przykład rosyjskiej architektury wojskowej. Zbudowana została w celu obrony strategicznych terenów w rejonie Warszawy. Została wyposażona w dwa kompleksy koszarowe, które znajdowały się po obu stronach rzeki. Na lewym brzegu Narwi, w miejscowości Zagroby (obecnie Zegrze Południowe), wybudowano prawie 50 budynków podzielonych na trzy zespoły. Przeznaczone były głównie dla dwóch pułków piechoty fortecznej. Obiekty te różniły się konstrukcją. Zarówno parterowe, jak i piętrowe, wykonane były z drewna oraz z cegły. Charakterystyczne dla tej architektury były spadziste dachy z niewielkimi, półkolistymi okienkami, typowymi dla carskiego budownictwa garnizonowego. Bogate dekoracje ceglane dodawały budynkom wyjątkowego charakteru. W koszarach najbliższych Narwi zakwaterowano oficerów, podczas gdy szeregowcy i podoficerowie mieszkali w pozostałych obiektach. Kompleks ten zawierał również zaplecze gospodarcze niezbędne dla funkcjonowania twierdzy. Powstały tu, między innymi, magazyny mąki i prochownie. Całość kompleksu graniczyła ze stacją kolejową. Na prawym brzegu Narwi, w Zegrzu, powstały koszary przeznaczone dla jednego batalionu artylerii fortecznej. Budynki te, wybudowane wzdłuż jednej reprezentacyjnej alei, były głównie parterowe, wykonane z drewna i cegły. W tej części twierdzy ulokowano także dowództwo, a wzdłuż brzegu rzeki zbudowano dodatkowo prochownię i zbiornik na spirytus. Ważnym elementem kompleksu była adaptacja dawnego kościoła katolickiego na cerkiew, a także przekształcenie Pałacu Radziwiłłów w letnią rezydencję dowódcy Warszawskiego Rejonu Fortecznego. Najbardziej reprezentacyjnym budynkiem był jednak klub garnizonowy. W Zegrzu powstały również zbrojownie, warsztaty, magazyny i mały cmentarz garnizonowy.
Pozostałości twierdzy Zegrze
Po zakończeniu okresu carskiego, przeznaczenie koszar w Zegrzu i Zagrobach ulegało na przestrzeni wieków licznym zmianom. Piętrowe koszary w Zagrobach, najbliższej stacji kolejowej, przetrwały do dzisiaj. Wiele lat mieściły się tam Wojskowe Zakłady Łączności i ośrodek badawczy Wojskowego Instytutu Łączności. Część budynków została zaadaptowana na cele mieszkaniowe, dzięki czemu przetrwały one do dzisiaj w prawie niezmienionym stanie. Niestety koszary w Zegrzu nie miały tego szczęścia i w większości nie przetrwały do naszych czasów. Z oryginalnych budynków pozostały jedynie pojedyncze struktury, w tym kasyno garnizonowe. Co jest oczywiste, w efekcie działań wojennych i erozji, wynikającej z przemijającego czasu, żaden z drewnianych obiektów carskiej twierdzy Zegrze dzisiaj już nie istnieje, co jest ogromną stratą dla dziedzictwa architektonicznego tego regionu. Zwiedzając pozostałości po tych zabytkowych koszarach, warto zrobić sobie przerwę na sprawdzenie wyników rozgrywek piłkarskich, korzystając z kodu promocyjnego Superbet od Meczyki.
Twierdza Zegrze, choć częściowo zniszczona, wciąż przypomina o swoim historycznym znaczeniu. Jako przykład rosyjskiej architektury wojskowej, stanowi ważny element dziedzictwa kulturowego Polski.
